Từ bài viết của tác giả Sasha Ingber trên https://www.npr.org/

Trong cuốn “The Gardener and the Carpenter” của Alison Gopnik (giáo sư tâm lý học và triết học tại Đại học California, Berkeley) cho rằng: “Có hai mẫu phụ huynh hiện nay, người làm vườn và thợ mộc”

Mẫu phụ huynh “thợ mộc” nghĩ rằng con họ có thể được đúc vào khuôn. “Ý tưởng là nếu bạn làm những điều đúng đắn, có được những kỹ năng đúng đắn, đọc những quyển sách đúng đắn, bạn sẽ có thể gọt đẽo con mình thành một mẫu người lớn cụ thể nào đấy” – Alison Gopnik cho hay.

Ngược lại, mẫu phụ huynh “người làm vườn” ít quan tâm hơn đến việc kiểm soát đứa trẻ sẽ trở thành ai. Thay vào đó họ tạo ra không gian an toàn để trẻ có thể khám phá. Tất cả xoay quanh việc “tạo ra một hệ sinh thái lợi dưỡng, giàu có nhưng năng động, đa dạng và phong phú” – một khu vườn.

Alison Gopnik, Giáo sư tâm lý và triết học tại ĐH California, Berkely, cho rằng cha mẹ thuộc mẫu “thợ mộc” thực sự cần phát triển ‘khu vườn’ đó. Trong thời gian nhiều năm nghiên cứu về sự phát triển của trẻ, bà nhận thấy nhiều bậc cha mẹ tập trung quá nhiều vào việc trẻ sẽ trở thành ai khi lớn lên. Sự tai hại trong cách tiếp cận đó là cha mẹ và con cái của họ có thể lo lắng, căng thẳng và khổ sở.

“Việc chúng ta quan tâm quá mức đến cách trẻ phải lớn lên như thế nào, cho thấy chúng ta không sẵn sàng cho trẻ quyền tự chủ cần thiết để có thể mạo hiểm, ra ngoài và khám phá thế giới. Trớ trêu thay, cha mẹ càng ít lo lắng về kết quả thì con cái họ càng có thể sống tốt hơn”.

Một vài quan điểm của tác giả Alison Gopnik về việc nuôi dạy con cái ở thời hiện đại.

1. Vai trò của cha mẹ thay đổi

Dọc theo chiều dài lịch sử nhân loại, toàn thể cộng đồng làng xã tham gia vào việc chăm sóc trẻ em. Đến lúc tự mình có con, mỗi người trong làng đều đã có nhiều kinh nghiệm thực tế trong việc chăm sóc trẻ.

Ở thế kỷ 20, gia đình trở nên nhỏ hơn (ít thành viên hơn). Mọi người trở nên năng động hơn và có con ở độ tuổi muộn hơn. Nhiều người có con lần đầu mà không có kinh nghiệm chăm sóc trẻ, nhưng lại có rất nhiều kinh nghiệm đi học và đi làm. Thật tự nhiên khi người ta có thể nghĩ rằng: “Ok, cũng giống như đi học và đi làm thôi. Nếu có thể tìm ra một cẩm nang hoặc một cuốn sách hướng dẫn đúng đắn, tôi sẽ thành công trong việc nuôi con giống cách tôi đã thành công trong lớp học và công việc của mình”.

2. Tuổi thơ đủ lâu dài

Chúng ta hiểu rằng, trẻ cần được chăm sóc trong thời gian dài là điều đương nhiên. Thời thơ ấu lâu dài ấy là khoảng thời gian trẻ được bảo vệ khi đi từ ngôi làng này đến ngôi làng khác. Tuổi thơ cho trẻ cơ hội để làm chủ môi trường mới. Rất nhiều điều có vẻ lạ lùng về trẻ em: trẻ rất sáng tạo, vô cùng mơ mộng và tích cực khám phá nhưng lại rất tệ trong việc tự chăm sóc bản thân.

3. Lợi ích khi không chỉ dẫn trẻ

Thí nghiệm với trẻ 4 tuổi cho thấy, nếu bạn cho trẻ món đồ chơi phức tạp, trẻ sẽ tìm ra mọi cách chơi với món đồ chơi đó. Đồ chơi có thể tạo ra tiếng kêu, là gương soi, hay phát sáng. Nhưng khi người thực hiện thí nghiệm nói: “Đây là đồ chơi của cô, cô sẽ chỉ con cách nó hoạt động”, và làm một điều gì đó, chẳng hạn như lắc món đồ chơi âm thanh để phát ra tiếng, trẻ sẽ giảm khả năng khám phá đi rất nhiều. Những gì trẻ làm chỉ là chơi với món đồ chơi theo một cách như người lớn đã chỉ dẫn.

4. Vui chơi có ý nghĩa lớn lao

Nếu bạn muốn một ai đó linh hoạt, hãy nói: “Ok, tôi đã không học cách làm điều cụ thể này, nhưng tôi có thể thử những gì tôi đã làm với thứ khác,” khi đó vui chơi có vẻ thực sự đóng một vai trò sâu sắc vì trong lúc vui chơi bất kỳ cách làm nào cũng được áp dụng.

Chúng ta biết Google cho nhân viên một ngày không làm việc, chỉ để làm bất cứ điều gì họ muốn và Pixar có nhà chơi như một phần trong văn phòng của họ. Tôi nghĩ rằng giá trị của sự khám phá vui tươi từ vui chơi là điều mà những người trong thế giới công nghệ có được.

5. Nấu ăn cùng trẻ

Một trong những niềm vui tuyệt vời của đời sống là nấu nướng cùng với trẻ nhỏ hai và ba tuổi. Dĩ nhiên là nó cực kỳ không hiệu quả. Vì thế mà khi cháu trai Augie của tôi đánh lòng trắng trứng, chúng tôi kết thúc với việc có một bức bích họa lòng trắng trứng khắp tường, và cậu bé làm điều đó gần như không theo một cách hiệu quả như khi tôi tự làm. Nhưng sẽ rất thú vị nếu bạn nhìn qua các nền văn hóa, những người chăm sóc trẻ sẽ không hướng dẫn trẻ cần làm gì mà chỉ để chúng tham gia. Vì thế hãy để trẻ làm một việc gì đó theo cách trẻ làm.

Bản Tiếng Anh của bài viết: “What Kind Of Parent Are You: Carpenter Or Gardener?”